Het (her)programmeren van het onderbewuste is een belangrijk onderdeel van herstel

Als ergotherapeut zie ik dagelijks mensen die worstelen met hun zenuwstelsel. Ze zijn hiermee in strijd gekomen door verschillende omstandigheden zoals een burn-out, chronische pijn, of long COVID. Een langdurig ziekteproces kan ervoor zorgen dat iemand op den duur geen perspectief meer ziet. Dit wordt soms nog versterkt door medici die aangeven: “Zoek een manier om hiermee te leven,” vooral bij aandoeningen zoals long COVID, waar lange termijn visies vaak nog ontbreken. Ook bij chronische pijn of chronische vermoeidheid is dit geen onbekend antwoord. Hoewel het onderbewuste niet de oorzaak van de ziekte is, kan een negatief geprogrammeerd onderbewustzijn wel degelijk het herstel stagneren. Hoe zit dit precies? Hieronder leg ik het uit.

Wat is het onderbewuste?
Het onderbewuste zie ik als de puurste vorm van jezelf, jouw ‘zijn’. Gedurende het leven vormen zich laagjes om deze kern heen. Deze laagjes ontstaan door invloeden uit de omgeving, gewoontes, opgedane kennis, het ouderlijk gezin, de sociale omgeving, de buurt, collega’s, en de maatschappij. Door deze invloeden ontstaan diepgewortelde overtuigingen. Deze overtuigingen nestelen zich in jouw systeem, bewust of onbewust. Soms zijn ze gebaseerd op wat je denkt dat anderen vinden, of zijn ze gegroeid door bepaalde opvattingen, denkwijzen, of opmerkingen die je ooit kreeg. Deze overtuigingen kunnen je behoorlijk in de weg zitten. Een voorbeeld hiervan is: “Als ik rust neem, ben ik lui,” of “Ik moet hard werken om succes te hebben.”

Hoe negatieve overtuigingen het herstel kunnen belemmeren
Wanneer iemand langdurig ziek is, kan het onderbewuste zich vullen met negatieve overtuigingen en verwachtingen. Bijvoorbeeld, iemand met chronische pijn kan gaan geloven dat ze nooit meer pijnvrij zullen zijn. Iemand met long COVID kan het gevoel hebben dat hij of zij er nooit meer uitkomt. Deze overtuigingen kunnen diep verankerd raken en het herstelproces belemmeren omdat de persoon zichzelf onbewust saboteert. Het lichaam en de geest zijn nauw met elkaar verbonden, en wat we geloven kan een sterke invloed hebben op ons lichamelijk welzijn. Daarom is dit een belangrijk onderdeel voor mij als ergotherapeut om mee te nemen in het proces naar herstel.

Het (her)programmeren van het onderbewuste
Het goede nieuws is dat het onderbewuste kan worden hergeprogrammeerd. Dit proces vraagt tijd, geduld en consistentie, maar het is mogelijk. Om het onderbewuste aan te spreken, te veranderen en te (her)programmeren, zijn verschillende opties en mogelijkheden. Ik neem je hierin graag mee.

Het onderbewuste aanspreken bij het ontwaken
Eén van de krachtigste momenten om het onderbewuste te herprogrammeren is direct na het ontwaken. Dit is het moment waarop je analytische brein nog niet volledig actief is en je onderbewuste het meest ontvankelijk is. Gebruik deze tijd om krachtige, positief geformuleerde zinnen tegen jezelf te zeggen en te herhalen. Bijvoorbeeld: “Ik ben sterk en gezond,” “Elke dag voel ik me beter,” of “Mijn lichaam heeft de kracht om te genezen.” Door dit elke ochtend te doen, begin je je dag met een positieve mindset en leg je een sterke basis binnen je onderbewuste voor je herstel. In het begin voelt dit vaak onwennig en onnatuurlijk aan, maar je zult zien dat de weerstand langzaam afneemt als je dit blijft herhalen.

De kracht van woorden
Het is belangrijk om te weten dat woorden veel kracht op ons hebben. De zinnen die we gebruiken moeten positief geformuleerd zijn. Dit houdt in dat er niets in de ontkennende vorm is, dus geen zinnen als: “Ik ben niet meer angstig,” “Ik heb geen klachten meer,” of “Ik ervaar vandaag geen pijn.” In plaats daarvan gebruik je positieve affirmaties zoals: “Ik voel me vrij,” “Er is niets wat mij tegenhoudt,” en “Ik ben gezond.” Het formuleren van de juiste zinnen vraagt aandacht. Voelt “Ik ben gezond” nog te groot, maak er dan van: “Ik heb vertrouwen in mijn herstel” of andere tussenstappen. Een schriftje kan helpen om je krachtige zinnen op te schrijven en eventueel later aan te passen.

Herhaling is cruciaal
Herhaling is essentieel bij het inzetten van krachtige zinnen naar je onderbewuste. Herhaal de zinnen minstens drie keer of meer, en doe dit consequent elke dag. Als je ’s middags een slaapmoment hebt, kun je dit ook na het ontwaken doen.

Praktische Toepassing
Als je het moeilijk vindt om de zinnen te reproduceren, gebruik dan je schriftje. Naast het gebruik van zinnen op schrift, zijn er verschillende vormen om dit toe te passen: je kunt de woorden tegen jezelf uitspreken, in je hoofd (intern) of hardop. Je kunt vragen of je partner of iemand in je omgeving het op dat moment tegen je zegt. Ik, als ergotherapeut, kan een spraakmemo voor je opnemen als je dit zelf nog te moeilijk vindt of als je dit gewoon fijn vindt. Je kunt zelf een spraakmemo voor jezelf maken en afluisteren, of standaard ingesproken krachtige zinnen beluisteren. Hierbij twee fijne voorbeelden: één over ontspanning en één over vertrouwen in het herstel van het lichaam.

Zelfbewustwording
In dit gehele proces is zelfbewustwording cruciaal. De eerste stap is het herkennen van de negatieve overtuigingen die je herstel belemmeren. Zodra je je bewust bent van je negatieve overtuigingen, is het belangrijk om ze uit te dagen. Vraag jezelf af: “Is deze overtuiging echt waar? Wat is het bewijs hiervoor?” Voor sommige mensen helpt het om hierover te schrijven. Ook als je geen schrijver bent, schrijven zonder doel in een schriftje spreekt ook het onderbewuste aan. Het is de moeite waard om het eens te proberen. Vaak is het op het moment dat je begint, dat de woorden op papier komen en de zinnen, waarvan je niet eens wist dat je hiermee bezig was. Maar het is dan vaak dat je hiermee toegang geeft aan je onderbewuste om zonder filters en laagjes uiting te zoeken op papier.

Een andere krachtige tool is visualisatie
Visualiseer jezelf in een gezonde, pijnvrije staat. Bedenk in welke situatie je zou willen zitten. Ga liggen met je ogen dicht en probeer te doen alsof het nu al zo is. Wat voel je, wat zie je? Hoe zie jij eruit, met wie ga je om? Wat doe je, wat zeg je, wat heb je aan? Hoe gek dit ook klinkt, onderzoeken ondersteunen dit al veel langer. Wanneer jij hier met je hele gevoel en zijn al bent geweest, weten jouw cellen en jouw lijf wat de richting wordt. In de topsport wordt dit bijvoorbeeld veel gebruikt. Sporters visualiseren zichzelf letterlijk hoe zij over die finish komen met hun handen in de lucht, of turnsters de perfecte uitvoering van een oefening. Sporters die dat frequent doen, zijn in hun gedachten daar al heel vaak geweest en voelen op het moment zelf hierdoor in hun lijf geen blokkades meer. Dus ook dit is een hele krachtige tool om je onderbewuste te herprogrammeren en je lichaam aan te moedigen om te genezen.

Externe hulpbronnen
Naast deze zelftools bestaan er ook therapieën die jou helpen om met het onderbewuste aan de slag te gaan. Zij hebben als doel overtuigingen te resetten of het onderbewuste te helpen in een herprogrammering. Bij deze specifieke behandelvormen is een therapeut gespecialiseerd in het aanspreken van het onderbewuste. Hoe of wat dat is, en of dit bij jou past, kan ik niet voor je beoordelen. Maar als hier een wens ligt, kan ik je hier in de praktijk meer over vertellen over wat dat is, wie dat doet en wat dit exact inhoudt. En als hier een wens ligt, kan ik natuurlijk met je meedenken bij welke collega jouw hulpvraag past.

Wellicht had je deze routine betreft het onderbewuste niet exact verwacht toen je ziek werd, maar de recentste onderzoeken liegen er niet om. Het herprogrammeren van het onderbewuste is een krachtige tool die niet meer weg te denken is binnen wat er nodig is voor herstel. Door je bewust te worden van negatieve overtuigingen en deze te vervangen door positieve, kun je je geest en lichaam in een positievere richting sturen. Herstel is mogelijk, en met de juiste mindset en ondersteuning kun je een nieuwe weg inslaan naar welzijn en gezondheid.