Uitgevallen met een burn-out. Eerst onrust daarna vermoeidheid.

Wanneer je bent uitgevallen met een burn-out luidt het advies: rusten en herstellen. En juist dit is ontzettend ingewikkeld voor mensen die net zijn uitgevallen en thuis zitten met klachten. Ze zijn te lang doorgegaan op adrenaline en cortisol en deze hormonen gieren nog steeds continue door hun lijf. Om deze reden is rustnemen knap lastig. Rust nemen resulteert in deze eerste fase hierdoor vaak in onrust. Hoe komt dat? En hoe kom je hier doorheen?

Wanneer je bent uitgevallen met een burn-out, hebben je lijf en hoofd overuren gedraaid en ben je in een staat van totale uitputting gekomen. Je kunt het vergelijken met een auto waarbij je zowel op de rem staat als op het gaspedaal drukt. Je maakt nog steeds toeren maar je komt niet meer vooruit. Je moet wel remmen, maar je hoofd en je lijf kunnen alleen nog maar denken en doen. Je herkent dit aan gespannen spieren, onrustige buik, hoge hartslag, trillende en tintelende vingers, tenen of ledematen en aan een enorme stroom van gedachten en het niet meer kunnen relativeren en onrust ervaren wanneer je zou moeten rusten.

Sommige mensen kunnen vanaf het moment dat ze zijn uitgevallen wel slapen omdat het lijf de knop direct heeft omgezet na het leerleggen van hun werk en andere bezigheden. Maar de meeste mensen ervaren vooral weerstand en onrust in deze eerste fase. Ondanks dat voor herstel vooral veel slaap nodig is, lukt het hun niet om deze slaap te pakken. Zeker wanneer iemand nog vecht tegen zijn klachten en de situatie of het ‘niet werken’ nog niet heeft geaccepteerd zit het lijf nog in ’vechtmodus’. De eerst stap is dan ook: werk parkeren. Als dit niet lukt noem ik altijd een afgebakend termijn, waarbij ze voor zichzelf afspreken dat ze niet mogen werken. Bijvoorbeeld 6 weken. Wanneer zij hebben gecommuniceerd dat zij minimaal 6 weken niet in staat zijn te werken, ontstaat er soms al iets meer ruimte. Na deze zes weken wordt er uiteraard opnieuw geëvalueerd, maar elke dag of elke week evalueren of je morgen weer kunt werken, stimuleert natuurlijk de onrust. Maar ook als zij hebben besloten minimaal zes weken niet te werken en niet of minimaal aan werk te denken, kan rust pakken en slapen lastig blijven.

Waardoor ontstaat deze onrust?
Je lijf is gespannen en je hersenen overactief. Doordat je lijf gewend is geraakt aan de continue stress waar jij lange tijd (voor de uitval) aan bloot bent gesteld is jouw hele stresssysteem overactief gaan functioneren. Je lijf en hoofd reageren verstoord op signalen en prikkels met als gevolg dat je hersenen en je lijf niet goed weten hoe zij deze moeten verwerken. Hierdoor kun je door prikkels moeite hebben je evenwicht te bewaren maar je kunt ook duizelig zijn, last hebben van oorsuizen en in sommige gevallen zelfs tinnitus ervaren. Je kunt moeite hebben om op de been te blijven en je kunt zelfs flauwvallen.

Adrenaline is een hormoon welke je in staat stelt om in een fractie van een seconde te kunnen reageren. Waarbij cortisol he mogelijk maakt om een langere periode alert te zijn. Wanneer je lijf en je hoofd te lang in de ‘overleefstand’ hebben gestaan is je autonome zenuwstelsel anders gaan functioneren, je hebt geen ‘uitknop’ meer een je lijf blijft in de parate stand staan. Wanneer je rust pakt is dit dus een fase waar je doorheen moet. Je cortisol moet dalen om goed te kunnen inslapen, doorslapen en daardoor weer een betere slaapkwaliteit te krijgen. Want slapen en dan vooral kwalitatief goede slaap is noodzakelijk om te kunnen herstellen. Meer weten over cortisol en hoe je deze kunt verlagen, lees dan hier en hier.

Het andere hormoon dat in relatie staat tot een onrustig gevoel is serotonine. Dit hormoon zorgt voor het ervaren van geluksgevoel, rust en veiligheid. Dit is in de periode van overbelasting vaak te weinig aangemaakt.

Adrenaline/cortisoljunkie
Hartkloppingen, een onrustige ademhaling en onrust horen er dus bij in de eerste fase na uitval. Je lijf moet weer de tijd krijgen om te resetten. Het is normaal om onrust te ervaren. Je bent gewend geraakt aan bepaalde denkpatronen: er moet nog zo veel gebeuren, dingen moeten af, je hebt haast en voelt jezelf als je stilzit nutteloos en onrustig.

Je wilt bewegen en bezig zijn, het maakt niet uit met wat als je maar bezig bent. Maar zolang je ‘rust’ uitstelt, stel je ook ‘herstel’ uit. Dit opgejaagde gevoel zal blijven wanneer je je niet voldoende rust neemt. De verstoorde hormoonhuishouding blijft daardoor namelijk bestaan. Dus ga niet op zoek naar nieuwe prikkels of nieuwe stress. Soms is het zo dat je door de adrenaline en cortisol die vrij komen je wel een tijdelijke opleving voelt maar besef je dat dit op de lange termijn niet helpt. Ga dus niet ontzettend hard sporten, of het accent leggen op nuttig zijn en klusjes aftikken. Sporten en TO-Do’s komen nog wel op een later moment in jouw herstelproces, maar in fase 1 (lees hierover meer) is rust het allerbelangrijkste. In deze fase moet je echt afkicken van de adrenaline en cortisol, want hieraan ben je dus verslaafd geraakt.

Wordt het beter?
Ja het wordt beter! Echt waar. Dit is alleen een hele ellendige fase waar je doorheen moet. Ik noem het niet voor niks een adrenaline- en cortisol verslaving. Je gaat jezelf in deze fase echt in de weg zitten maar je moet hier doorheen. En daarna wordt het beter. Nou ja beter, anders. Na deze fase van onrust komt vaak een fase van intense vermoeidheid. Je lijf kan zich eindelijk gaan overgeven en tekorten gaan bijslapen en letterlijk bijtanken. Deze fase is het makkelijker om te slapen en rust te nemen. Doe dit dan ook totdat die batterij weer vol zit.

Om deze fase te visualiseren, gebruik ik regelmatig het voorbeeld, dat je energie kan vergelijken met geld. Wanneer je lange tijd geld (energie) uitgegeven hebt, wat je niet had, creëer je een probleem. Wanneer je dit doet kom je namelijk in de rode cijfers terecht. Je hebt jezelf in de nesten gewerkt, je moet rekeningen afbetalen en de deurwaarders staan aan de deur. Deze eerste fase gaat gepaard met onrust, je ziet door de bomen het bos niet meer. Er zit maar één ding op, stap voor stap terug gaan betalen. En wanneer je hiermee bent begonnen worden de bedragen en de hoeveelheid geldeisers steeds duidelijker en kleiner. De situatie is nog steeds niet fijn maar je tekorten worden inzichtelijker. Naarmate je meer inzicht krijgt, verdwijnt langzaam de onrust. Je staat nog steeds in het rood maar er komt steeds duidelijker een tijdlijn in beeld met een inschatting over hoelang het zou kunnen gaan duren (ook al is dit vaak veel langer dan je zelf had gehoopt). Je krijgt iets meer ruimte om te overdenken hoe je in deze situatie bent gekomen. En dit gaat gepaard met vermoeidheid, rouw maar ook deels met berusting. In de fase waarin je nog niks overzag, hoort dus ook de onrust. Maar wanneer alles inzichtelijker is, stabiliseert je hormoonhuishouding en ontstaat er dus vermoeidheid.

Om het verhaal helemaal af te maken, los je af totdat je helemaal uit de rode cijfers bent. En dan begint er weer een nieuwe fase. De fase waarin jij denkt dat je er bent. Je hebt inderdaad je schulden afgelost. Maar je hebt ook nul reserves Dat maakt dat je onvoorziene omstandigheden in de toekomst nog niet het hoofd kan bieden. Wanneer de wasmachine kapotgaat, sta je hierdoor direct weer in het rood. Dit geldt voor energie hetzelfde. Wanneer hierin zich onvoorziene omstandigheden voordoen (overlijden, een relatie die kapot gaat maar ook bijv. een feestje of een andere grote verandering) terwijl je hier niet voor gespaard hebt. Deze fase staat dus in het teken van een potje aanmaken en sparen om weer marge te krijgen voor spontaniteit, veranderingen of onvoorziene omstandigheden.

Hopelijk geeft deze uitleg je meer inzicht in het feit dat onrust ‘normaal’ is en erbij hoort. Je moet hier helaas doorheen. Het mag gezegd worden dat dit niet meevalt maar alleen door dit aan te gaan en je toch te blijven inzetten op rust, werk je aan je herstel.

Heb jij hulp of begeleiding nodig bij het doorkomen van deze fases of wens je hierover meer uitleg? Je mag altijd contact met ons opnemen voor vragen, een traject of persoonlijke begeleiding. Wij denken graag mee met wat jij kunt doen aan jouw herstel.