Verschillende generaties vragen om een verschillende aanpak

Momenteel werken er vijf verschillende generaties op de werkvloer. Iets wat uniek is en wat nog niet eerder is voorgekomen. Doordat de pensioengerechtigde leeftijd is opgeschoven en dat na de komst van de millennials nu ook generatie Z is toegevoegd aan de werkvloer. Het werken met verschillende generaties vraagt om een verschillende aanpak, iets wat werkgevers zich niet altijd goed realiseren. Elke generatie heeft zijn eigen behoeftes waarop moet worden ingespeeld om ze ook daadwerkelijk te behouden op de werkvloer. Elke generatie heeft zijn eigen uitdagingen waar zij mee moeten leren omgaan. Het lijkt  mij goed om daar eens bij stil te staan. Over de nieuwe generatie Z en specifiek over de millennials, zal ik later nog wat meer schrijven in een andere blog omdat ik deze steeds meer tegenkom in de praktijk. Deze twee generaties welke zich als laatste hebben toegevoegd aan de werkvloer hebben misschien wel de grootste gevoeligheid voor een disbalans, als het gaat om het omgaan met hoge druk of te weinig uitdaging.

Maar allereerst wat is dat nu, generatiedenken? Om goed te kunnen begrijpen waarom elke generatie om zijn eigen aanpak vraagt is het handig om eerst wat te vertellen over wat het begrip generatiedenken inhoudt. Volgens de Van Dale: is een generatie een ‘groep van ongeveer gelijktijdig geboren mensen’. Het is niet zo dat alle mensen uit hetzelfde jaar allemaal hetzelfde zijn, integendeel. Dus ondanks het begrip generatiedenken blijft een juiste benadering altijd maatwerk. Maar wel zijn er veel gelijkenissen in denkwijzen en heeft elke generatie baat bij een andere aanpak. Opvallende zaken die een generatie typeren hebben te maken met ontwikkelingen op gebieden als economie, technologie, oorlog, opvoeding en omgevingsfactoren welke van invloed waren in de periode dat iemand is opgegroeid. Voor het definiëren van deze generaties en de theorie die hieraan vasthangt, bestaat de generatietheorie. Deze theorie is van socioloog Henk Becker in 1992. Inmiddels zijn we weer wat verder in de tijd en kunnen er nog meer generaties aan worden toegevoegd maar hij is de grondlegger van de generatietheorie. Belangrijk om te weten is dat de generaties hoe ik ze ga beschrijven cultuurbepaald zijn. Elk land heeft zijn eigen revoluties, ontwikkelingen en gewoontes, waardoor de generaties en de manier waarop ik ze zal beschrijven, vooral de generatie zijn zoals wij ze in Nederland kennen.

Met welke generaties hebben we momenteel te maken in de maatschappij:
De stille generatie (1925-1940)
Deze generatie was jong tijdens de Tweede Wereldoorlog. Voor mij als millennial zijn dit mijn opa en oma. Maar wanneer zij vroeg kinderen hebben gekregen zijn dit al de opa’s en oma’s van de ouders van een millennial. De stille generatie is de generatie die hard werkt en niet houdt van klagen. Deze generatie groeide op in én net na de Tweede Wereldoorlog. Dat betekent dat zij de leeftijd van (14-15 jaar) hadden tijdens de oorlog en de moeizame wederopbouw van Nederland. Een zware tijd waarin er weinig mogelijkheden waren om te dromen over rijk worden of het vinden van een leuke baan. Laat staan dat je ging reizen, zoals dat nu heel normaal is. Zo was er wel middelbaar onderwijs, of hoger onderwijs, maar hier werd nog niet veel gebruik van gemaakt. Na de basisschool gingen de kinderen werken, het geld was voor hun ouders. Zeker meisjes gingen niet naar school, ze moesten al vrij snel werken als dienstmeisje of in de fabriek.

Deze generatie is aan de naam “de stille generatie” gekomen, omdat de volgende generatie (de protestgeneratie) in opstand kwam en van alles eiste. De stille generatie is erg traditioneel. De mensen leefden volgens christelijke waarden en normen. Ze durfden zich niet spontaan te uiten. Het is een plichtsgetrouwe generatie, dat wil zeggen dat ze zich verantwoordelijk voelden om hard te werken. Zijzelf en hun ouders hadden tenslotte de oorlog meegemaakt. Er werd niet gezeurd. Er was weinig geld voor leuke dingen. De mensen moesten zuinig leven. Er was geen overbodige luxe. Ouders en kinderen gingen heel anders met elkaar om dan nu. Kinderen spraken hun ouders in de meeste gevallen aan met ‘u’. Ook zagen kinderen hun ouders nooit naakt. Van de vrije moraal en een seksuele revolutie was nog zeker geen sprake. Dit is de laatste generatie die is opgegroeid zonder televisie.

De babyboomers (1941-1955)
De Babyboomgeneratie is geboren tijdens en net na de Tweede Wereldoorlog. Hoewel ze niet allemaal de oorlog zelf (bewust) hebben meegemaakt zijn ze wel sterk gevormd door de periode na de oorlog; de tijd van hun jeugd en volwassen worden. De babyboomer zag als jongere de wereld om zich heen veranderen en ze zagen hun leefomstandigheden verbeteren. De periode na de oorlog stond in het teken van wederopbouw en de welvaart in Nederland nam steeds verder toe. In deze periode schoten woningen, scholen en gemeenschappen als paddenstoelen uit de grond. Daarnaast kwam er meer werkgelegenheid, stegen de salarissen en werden er wetten aangenomen op het gebied van betere werkomstandigheden, oftewel, dit waren de gouden jaren.

De generatie babyboomers dankt zijn naam aan de geboortegolf na de bevrijding, Veel mensen van de stille generatie stichtten grote gezinnen. Dit maakt ook dat de mensen uit de generatie babyboomers talrijk zijn. Zij hebben in hun jeugd voor maatschappelijke vernieuwing gezorgd, met de nadruk op zelfontplooiing en een vrije moraal. Om deze reden wordt deze generatie ook wel eens de protestgeneratie genoemd. Zij konden, mede ook doordat ze met velen waren zorgen voor heel wat opschudding. Denk aan de linkse protesten, nieuwe muziekvormen, flower power en de vrouwenemancipatie. Zij hebben er samen voor gezorgd dat Nederland vrijer en ruimdenkender werd. Zij zijn opgevoed door hun ouders die veel onzekerheid kenden, waardoor het ervaren van zekerheid juist voor babyboomers zo een belangrijke kernwaarde werd. Zij hechtten waarde aan het kopen van een huis en een vast contract en alles wat zekerheid bood. Hun visie op werk wordt gekenmerkt door ‘een baan voor het leven’. Hun werkattitude is vooral gericht op bouwen, structuur,  controle, risicobeheersing, hiërarchie, bureaucratie en statusgevoeligheid. Dit is de groep die nu met pensioen gaat. En ook dat richten zij anders in dan hun ouders. Waar hun ouders ‘achter de geraniums’ gingen zitten, blijft deze groep ondanks dat ze ouder zijn bij het uittreden van werk, vaak nog actief. Ze bewegen, sporten, doen vrijwilligerswerk en passen regelmatig op hun kleinkinderen.

Waarden: Babyboomers hechten veel waarden aan zekerheden in het leven. 
Kwaliteiten op de werkvloer: Doordat baanzekerheid belangrijk is zijn zij vaak heel loyaal naar hun werkgever. Babybomers zijn mensen met veel ervaringen omdat ze veel hebben meegemaakt en gezien. Hierdoor zijn babyboomers goed geschikt als mentor of coach voor jongere medewerkers.
Valkuilen op de werkvloer: Babyboomers passen zichzelf minder snel aan, houden niet van grote veranderingen en pikken o.a. technologische vooruitgang minder snel op dan andere generaties.

De generatie X (1956-1970)
Ofwel Gen X, is de generatie die is geboren ná de babyboomgeneratie. Generatie X is opgegroeid in de overgangsperiode tussen het analoge en het digitale tijdperk. Deze generatie leefde in de tijd van automatisering en digitalisering, waarin er veel getelefoneerd werd. Computers namen veel handwerk over maar er bestond nog geen internet en social media. Deze generatie wordt ook wel de verloren generatie genoemd omdat zij opgroeiden in de tijd van een economische crisis (de tweede oliecrisis). Toen zij waren afgestudeerd (veelal universitair) konden zij moeilijk passend werk vinden. Dit omdat bedrijven al moesten snoeien in de grote groep babyboomers door een zuiniger loonbeleid. Met name universitair geschoolden hadden het zwaar omdat zij moeilijk aan het werk kwamen. Zij waren namelijk al snel te duur door hun opleidingsniveau hetgeen leidde tot grote jongerenwerkloosheid. Zij moesten vechten voor een plekje op de arbeidsmarkt waardoor hun levensloop al snel anders verliep dan bij hun ouders. Mede door de krapte op de arbeidsmarkt, zijn mensen van generatie X, mensen die graag vooruitgang willen boeken, willen verder leren en willen werken aan zelfontplooiing. Zij hadden de tijd om steeds meer uit te gaan zoeken wat zij leuk vonden en namen ook meer tijd voor deze zoektocht. Zij stelden zich flexibel op, want hierdoor had je betere arbeidsmogelijkheden en ze gingen gemakkelijk mee in de digitalisering en in wat de maatschappelijke ontwikkelingen van hen vroeg. Deze generatie vindt doelen zoals geld en status niet zo belangrijk. Maar iets doen wat ze leuk vinden, staat bij hen centraal. Waar Babyboomers hun plek in de maatschappij ooit met protest opeisten, was generatie X zoekende naar zijn plek. Anders dan hun ouders protesteerde generatie X niet. Zij ontwikkelden, misschien wel dankzij de crisis, een zelfredzame no-nonsense mentaliteit. Wat gekenmerkt wordt door nuchterheid, zelfstandigheid, relativisme en individualisme. Waar hun ouders van huis uit trouwden maakte deze generatie hierin een verschil. Deze generatie experimenteerde met vormen van samenwonen, het wachten van het krijgen van kinderen en het blijven werken als vrouw. Ook is scheiden iets wat door de generatie X steeds vaker wordt gedaan.

Een andere benaming voor deze generatie is ook wel de MTV-generatie, deze televisiezender was toen een nieuw concept, gebaseerd op het uitzenden van videoclips wat in de tienerjaren van deze generatie aansloeg. In deze periode kwamen ook nieuwe muziekstromen zoals hiphop welke de vorige generatie niet kende.

Waarden: Generatie X hecht veel waarde aan verbinding, ontwikkeling, zelfontplooiing en individualisme. 
Kwaliteiten op de werkvloer: Een no-nonsense mentaliteit, een praktische instelling en van aanpakken weten is kenmerkend voor deze generatie. Hoewel niet opgegroeid tijdens de digitalisering maakte generatie X zich de nieuwe technologieën snel eigen.
Valkuilen voor de werkvloer: Generatie X is niet zo zichtbaar, ze zijn bescheiden en gaan onopvallend te werk. Ook wisselen ze sneller van baan, dit komt omdat ze dit gewend zijn. Ttoen zij op de arbeidsmarkt kwamen waren er weinig banen.

De pragmatische generatie (1971 – 1985)
De pragmatische generatie zijn vooral de kinderen van babyboomers. Zij hadden hun tienerjaren toen er weer meer welvaart kwam. De werkgelegenheid trok weer aan en zij kregen opnieuw de ruimte om zelf keuzes te maken. Omdat ze van hun ouders niet veel “moesten”, zorgde dat voor weinig discipline en werklust bij jongeren, om deze reden werd deze generatie ook wel de ‘patatgeneratie’ genoemd.

Deze generatie hoefde minder strijd te leveren voor hun eigen levensgeluk. Er kwam meer vrijheid en traditionele christelijke waarden werden minder belangrijk. Kerken kregen minder te zeggen en mensen werden steeds meer gericht op zichzelf (individualisme). Doordat er veel mogelijkheden waren welke ook door ouders werden gestimuleerd, ontstond er in het gezin een onderhandelingscultuur. De hiërarchie tussen ouder en kind veranderde en ouders werden minder streng.
Deze generatie is mede hierdoor ook allergisch voor hiërarchie, waardoor zij juist kunnen botsen op de werkvloer met de babyboomers. Deze generatie groeit op met de computer, al kent een groot deel ook nog de tijd dat er geen computer was. Deze generatie kenmerkt zich door de waarde “je eigen ding kunnen doen” en ‘Werken is belangrijk, maar je eigen levensgeluk is nog belangrijker.’ Het is de eerste generatie die de wereld kon intrekken om op wereldreis te gaan. Zij wisselden door de vrijheid die ze kregen, vaker van baan en waren langer zoekende naar wat er bij hen paste.

Waarden: De pragmatische generatie vindt levensgeluk en zelfontplooiing heel belangrijk. Ze zijn gericht op werkgerelateerde persoonlijke ontwikkeling en willen concrete, meetbare en voelbare resultaten, zodat ze weten waarop ze worden afgerekend.
Kwaliteiten op de werkvloer: De pragmatische generatie is ambitieus en hecht veel waarde aan persoonlijke ontwikkeling. Alles wat hen helpt om zichzelf te verbeteren, pakken ze op. Ze werken daarom graag samen met anderen. Ze leren het liefst zaken die ze direct in hun werk kunnen toepassen.
Valkuilen op de werkvloer: De pragmatische generatie is snel afgeleid, soms wat passief en heeft een hekel aan de (in hun ogen) soms trage besluitvorming.

Generatie Millennials (1986 – 2000)
De millennials ofwel de generatie Y of Gen Y genoemd, zijn geboren in een digitale wereld. Millennials weten hoe ze hiermee moeten omgaan en hebben de digitale revolutie met de komst van de smartphone meegemaakt. Maar zij kennen nog de periode dat de smartphone nog niet dominerend was. Zij gingen nog aanbellen bij vriendjes en vriendinnetjes (op de basisschool) om te vragen of zij konden spelen. Zij weten nog dat ze ergens stonden zonder telefoon of dat ouders in een telefooncel op vakantie het thuisfront belden. Maar ze zijn in hun tienerjaren steeds meer gewend geraakt aan het feit dat alle informatie binnen handbereik is. Hierdoor is lezen of langere tijd hun aandacht ergens bijhouden al lastiger. Door de snelheid van informatie via hun telefoon en dat alles binnen handbereik is, ervaren zij ook veel keuzes. Met de komst van social media en het afspiegelen van het perfecte plaatje zijn zij gevoelig geraakt voor perfectie. In een wereld waarin alles al eens eerder bedacht en gedaan is, vinden zij het belangrijk zichzelf te onderscheiden. Millenials willen graag speciaal zijn, zichzelf gehoord voelen en iets kunnen bijdragen aan de wereld. Millenials zijn prestatiegericht. Zij kwamen op de arbeidsmarkt toen de verwachtingen van organisaties torenhoog waren waardoor zij de lat om te presteren voor zichzelf nog hoger legden. Ouders hebben hen opgevoed met het idee dat alles mogelijk is, zolang je maar je best doet. Wat in sommige gevallen ook tegen hen kan werken, wanneer de druk te hoog wordt.
Millennials vinden zelfontplooiing belangrijk en willen graag inspraak hebben. Ze weten hoe ze zichzelf moeten presenteren, zijn proactief maar ook bewust van hun omgeving. Millennials worden ook wel gezien als de grenzeloze generatie, voor corona was alles mogelijk van studie tot wereldreis.  

Waarden: Millennials hechten waarde aan zelfstandigheid, flexibel werken en zijn prestatiegericht.
Kwaliteiten op de werkvloer: Werknemers uit deze generatie zijn over het algemeen handig met techniek, zij kunnen de oudere generaties hiermee helpen. Ze werken graag zelfstandig en hechten waarde aan kwaliteit.
Valkuilen op de werkvloer: Millennials hebben veel uitdaging en dynamiek nodig. Dit kan voor o.a. babyboom collega’s soms ongeduldig of arrogant overkomen. Wanneer millennials zich niet gehoord voelen kunnen ze snel gefrustreerd raken. Om deze reden kunnen zijn ook gaan baanhoppen.

De generatie Z (2001-2015)
Dit is de nieuwste generatie op de werkvloer. Generatie Z, Gen Z, Digital Naves ofwel iGeneration. Dit is de generatie die zichzelf geen wereld zonder social media of smartphone kan herinneren. Waar de millenials nog kunnen herinneren dat je aanbelde om te spelen bij een vriendje, hebben zij hier geen herinnering meer aan. Zij groeiden op met een telefoon of tablet in hun hand. Zelfs vanuit school was het gebruik van een smartphone voor hun noodzakelijk (denk aan klassenapjes, huiswerk etc.). Zowel sociale communicatie als  informatieve informatie is verbonden met hun telefoon. Werkelijk alle communicatie verloopt via dit medium. Alles komt met hoge snelheid bij hen binnen en alles is altijd en overal beschikbaar en online. Dit is ook de reden waardoor generatie Z altijd aanstaat en niet snel verzadigd is. Zij hebben moeite om bij zichzelf te komen, kunnen moeilijk ontspannen en zijn altijd aan het multitasken. Generatie Z weet ook niet wie ze zijn zonder telefoon omdat ze deze periode simpelweg niet kennen. Waar voor alle andere generaties nog twee werkelijkheden zijn, de tastbare en de digitale werkelijkheid, ervaren zij er één. Alles loopt samen in via de digitale wereld. Zij pakken moeiteloos hun telefoon tijdens de uitvoering van allerlei taken waardoor zij nooit uitstaan. Zij groeien op in een wereld waarin hard werken niet altijd meer nodig is. Je kunt ook rijk worden door te vloggen of elke dag je koffie te posten op instagram of filmpjes te maken via tiktok. Hun grootste idolen adoreren ze niet met een poster boven hun bed maar door hen te volgen op social media. Waardoor wereldgrenzen ook steeds meer vervagen. Zij zijn ook opgegroeid in een onzekere wereld met dreiging van  terreur en de komst van corona. Mede hierdoor denken veel generatie Z’ers na over wereldproblematiek en welke rol zij hierin kunnen vervullen. Zij kunnen goed sparen omdat geld voor hen vrijheid is.

Ze zijn zich wel bewust van de effecten van de klimaatverandering en streven naar een gezondere wereld. Ze hebben een moeilijke start gemaakt met de corona periode aan de start van hun studie of werkende leven, waardoor zij ook eenzaamheid kennen. Omdat er veel niet kon, lijken zij nu ook tijd in te willen halen en is beleving voor deze generatie erg belangrijk. Door de korte spanningsboog zijn ze snel verveeld en haken ze snel af. Ze denken vanuit zichzelf en persoonlijke ontwikkeling waardoor bedrijfsdoelen soms ondergeschikt lijken. Ook de manier waarop zij zich presenteren is aanzienlijk anders en hier maken zij zich er soms makkelijk vanaf. Omdat ze zien dat je geld verdienen op simpelere manieren ook een optie is, is de werketos niet altijd heel erg hoog. Maar de lat voor eigen functioneren leggen ze juist weer wel hoog. Generatie Z is ook veel bezig met sparen in plaats van uitgeven. Zij zijn zich ervan bewust dat op latere leeftijd met pensioen gaan lastig gaat worden en willen hun werkzame leven ook vrijer inrichten.

Waarden: Gen Z zoekt hun basiszekerheid in financieren en ervaringen.
Kwaliteiten op de werkvloer: Ze zijn breed geïnteresseerd en heel vaardig in de digitale wereld en kunnen zelfstandig (met de juiste aanmoediging of relectie) werken.
Valkuilen op de werkvloer: Zij worden door oudere generaties niet altijd begrepen omdat hun aanpassingsgedrag niet zo groot is en ze kunnen zich minder goed ontspannen waardoor zij vaker stress ervaren. Verder zijn ze echte jobhoppers en vinden een half jaar ergens werken al lang.

De generatie Alpha (2015-2025)
Van generatie Alpha weten we nog niet zo veel en ze doen ook nog niet mee op de werkvloer. De meeste kinderen die deel uitmaken van deze groep hebben millennial ouders en zijn regelmatig bij de babyboom opa’s en oma’s. Dit komt door de op dit moment  hoge kinderopvangkosten en het feit dat vaak beide ouders werken. Door de komst van het vaderschapsverlof zullen vaders een actievere rol gaan hebben in de opvoeding. En gezinssamenstellingen zijn anders door meer samengestelde gezinnen maar ook door een laag geboortecijfer. Dit zal allemaal invloed hebben op hun gedrag later evenals de nieuwe crisis waar we nu in zitten en het bewust meemaken van de lockdowns. Wat dit verder voor uitwerkingen heeft gehad op hun ontwikkelingen zullen we pas echt kunnen zien rond 2033, wanneer de eerste groep zich op de arbeidsmarkt zal gaan begeven.

Generaties in het algemeen
Elke generatie kent zijn eigen uitdagingen. Het is aan iedere volgende generatie om er iets nieuws van te maken. We kunnen niet verwachten dat elke generatie elkaar verstaat en dat wij hetzelfde doen in dezelfde referentiekaders. De wereld van generatie Z is zo anders dan de wereld van de babyboomers of van de stille generatie. Maar daarom is het juist zo belangrijk om elkaars vertrekpunt te begrijpen. Ook al kom je niet op één lijn, je kunt elkaar wel aanvoelen en respecteren en vanuit daar samenwerken. Want in deze maatschappij (en op de werkvloer) is dat uiteindelijk van belang. Dat iedereen vanuit verschillende opvattingen samen kan werken aan en vanuit zijn eigen waarden.

Wie weet heb ik je hiermee aan het denken gezet om anders naar je medewerkers te kijken, waardoor het makkelijker is om in hun behoeften te kunnen voorzien. Wil je meer weten over specifiek de doelgroep Gen Y of  Gen Z en waarom ik deze doelgroep zo veel zie in de praktijk? Houd dan mijn blogs in de gaten. Binnenkort zal ik hierover meer schrijven.