Snel oplopende kramp in het zenuwstelsel: Hoe krijg je grip?

Als ergotherapeut zie ik dagelijks mensen met een overgevoelig zenuwstelsel. Het voeren van gesprekken over hoe het zenuwstelsel werkt en waarom het zo snel in de “kramp” kan schieten, is een belangrijk onderdeel van mijn werk. Niet iedereen is zich ervan bewust dat er effectieve manieren zijn om dit overactieve zenuwstelsel te ontladen. Daarom wil ik in deze blog stilstaan bij het fenomeen van snel oplopende kramp in het zenuwstelsel en praktische technieken delen die kunnen helpen om hier regie over te krijgen. Wil je meer weten over het zenuwstelsel en hoe dit werkt? Lees dan hier, hier en hier verder over uitputting om het totaalplaatje beter te begrijpen.

De rol van onveilige situaties in de vroege jeugd

Wanneer iemand op jonge leeftijd herhaaldelijk blootgesteld is aan onveiligheid, zoals een gebrek aan stabiliteit, steun, of liefdevolle zorg, kan het zenuwstelsel zich op een constante alarmmodus instellen. Dit systeem, dat ontworpen is om ons te beschermen in noodsituaties, kan overactief worden. Hierdoor worden zelfs kleine triggers in het dagelijks leven ervaren als bedreigend, wat het zenuwstelsel doet reageren met spierkrampen, spierspanning, of andere fysieke symptomen.

Wat gebeurt er in het zenuwstelsel?

Het zenuwstelsel, specifiek de sympaticus (het “vecht of vlucht”-gedeelte), staat onder constante spanning bij mensen die chronisch gestrest zijn. Dit leidt tot een staat van paraatheid, waarbij het lichaam zich voortdurend klaarmaakt om te reageren op gevaar, zelfs wanneer er geen daadwerkelijke dreiging is. Het parasympathische zenuwstelsel, dat normaliter verantwoordelijk is voor rust en herstel, krijgt daardoor minder ruimte om te activeren. Hierdoor ontstaat een onbalans, waarbij het lichaam niet goed kan ontspannen en spanning zich vastzet, wat leidt tot krampachtige reacties.

Het belang van het integreren van ontspanningstechnieken

Het is belangrijk om te beseffen dat het begrijpen van hoe het zenuwstelsel werkt, niet alleen helpt bij het proces van herstel. Voor mensen met een overgevoelig zenuwstelsel is het noodzakelijk om technieken zoals shaken en ademhalingsoefeningen te integreren in hun dagelijkse leven. Dit helpt niet alleen om spanning snel te registreren, maar ook om deze effectief af te voeren. Op deze manier kun je sneller terugkeren naar een staat van ontspanning, zelfs als je zenuwstelsel ooit gewend was aan onveiligheid.

Door het regelmatig toepassen van deze technieken leer je niet alleen je zenuwstelsel beter begrijpen, maar ook hoe je kunt leven met een systeem dat hypergevoelig is geweest voor stress. Uiteindelijk leidt dit tot een grotere kwaliteit van leven. Je leert omgaan met triggers en spanning, en kunt een evenwicht vinden tussen alertheid en ontspanning.

Regie krijgen over kramp: Technieken om te ontspannen

Het goede nieuws is dat er technieken zijn die helpen om deze spanning te releasen en het zenuwstelsel te kalmeren. Hieronder volgen enkele effectieve methoden:

1. Shaken (Schudden) Een krachtige techniek die steeds meer aandacht krijgt, is ‘shaken’. Dit komt voort uit de natuurlijke reactie van dieren in het wild. Na een stressvolle situatie beginnen dieren vaak te schudden om de opgehoopte energie los te laten. Mensen hebben deze capaciteit ook, maar we hebben geleerd om deze natuurlijke reactie te onderdrukken. Door bewust te schudden kunnen we vastzittende spanning en energie loslaten. Dit helpt om het zenuwstelsel te resetten en terug te brengen naar een meer ontspannen staat.
2. Ademhalingstechnieken: Breathwork Ademhaling is een van de krachtigste tools die we hebben om ons zenuwstelsel te beïnvloeden. Breathwork zijn specifieke ademhalingstechnieken waarbij gebruik wordt gemaakt van patronen zoals verbonden ademhaling, ademstops, en periodes van ademtekort. Deze technieken brengen het lichaam tijdelijk in een stressreactie, wat essentieel is om opgebouwde spanning en blokkades daarna te kunnen ontladen. Door het lichaam eerst in deze staat van kortdurende stress te brengen, kan het nadien dieper ontspannen en tot rust komen. Het gevolg is een intens gevoel van ontlading, waarbij opgeslagen spanning wordt losgelaten en het zenuwstelsel weer in balans komt. Om deze techniek eigen te maken kan je een individuele sessie boeken bij een ademcoach maar ook kan je deze techniek zelf thuis veilig toepassen door middel van begeleide audio-opnamen voor breathwork.
3. Progressieve Spierontspanning Een andere techniek die helpt om kramp te verlichten, is progressieve spierontspanning. Hierbij span je doelbewust verschillende spiergroepen aan en ontspan je ze vervolgens. Dit zorgt ervoor dat je niet alleen bewuster wordt van de spanning in je lichaam, maar helpt ook om deze stapsgewijs los te laten.

Verder is gapen een natuurlijke manier om overtollige spanning en vermoeidheid los te laten. Zuchten, diepe ademhalingen gevolgd door een lange uitademing kan helpen om spanning af te voeren. Trillen of beven, wat vaak al onbewust gebeurt na een stressvolle ervaring, dit helpt het zenuwstelsel te resetten. Huilen is ook een  emotionele ontlading voor het lichaam om opgebouwde spanning los te laten. Maar ook hard lachen kan een krachtige manier zijn om spanning te verminderen.  Bewegen of rekken kan helpen door fysiek in beweging te komen, zoals rek- en strekoefeningen, daarmee kan spanning uit het lichaam verdwijnen. Maar ook opzoeken van kou (rillen) kan soms het lichaam helpen om op een natuurlijke manier spanning af te voeren.

Zelfheling stimuleren

Hoewel deze technieken helpen om acute spanning te verlichten, is het belangrijk om te benadrukken dat het zenuwstelsel tijd nodig heeft om tot volledig herstel te komen. De combinatie van het leren herkennen van triggers en het regelmatig toepassen van deze technieken kan bijdragen aan duurzame veranderingen in hoe het lichaam omgaat met spanning en stress.

Het proces van heling is er een van geduld en consistentie. Door te werken aan het kalmeren van het zenuwstelsel, creëren we de ruimte voor herstel en innerlijke rust, waardoor je kunt leren leven met een zenuwstelsel dat ooit gewend was aan onveiligheid, en toch een betere kwaliteit van leven kunt ervaren.

Op internet zijn er tal van verschillende manieren te vinden om geholpen te worden bij deze technieken. Zelf maak ik graag gebruik van de app House of Deeprelax, waar je sessies vindt die specifiek gericht zijn op ontspanning en ontlading van het zenuwstelsel. Deze app biedt zowel ‘Shake It’-sessies, als ademhalings- en spierontspanningstechnieken waarin je wordt begeleid. Het fijne aan deze app is dat je eenvoudig toegang hebt tot oefeningen die je stap voor stap helpen om spanning los te laten en je zenuwstelsel te kalmeren, waar en wanneer het jou uitkomt.

Door regelmatig gebruik te maken van dergelijke tools kun je leren om je zenuwstelsel steeds beter te begrijpen en er regie over te krijgen.