De psoas: De spier van de ziel en de opslag van onverwerkte emoties?

In mijn praktijk als ergotherapeut bij Energie Herstel zie ik vaak mensen die worstelen met aanhoudende spanningen, vermoeidheid, overprikkeling of vage lichamelijke klachten. Naast de nervus vagus, ons parapsympatisch en ons sympatisch systeem hebben we nog een heel ander belangrijk gebied wat te maken kan hebben met onverwerkte emoties, verdriet, spanningen en kramp en dat is de psoas spier. Daar wil ik in deze blog aandacht aan schenken omdat veel mensen dit zouden kunnen herkennen en dus ook hierin mogen gaan leren wat ze mogen gaan doen om spanning hierin los te laten. Want alles in ons lijf vormt een geheel en ook dit is een stap naar herstel. Vaak is dit wel iets wat later pas aan het licht komt. Eerst zie je vaak de worsteling tot diepe ontspanning maar wanneer mensen ontdekken hoe ze hier komen kan er meer los gaan komen van wat ooit was geweest, wat is opgeslagen in het lijf. Hoe zit dat? En wat wil dit zeggen? Maar vooral wat kun je hieraan doen? Lees hierover meer.

Wat is de psoas spier?
De psoas (spreek uit: ‘soas’) is een diepe spier die loopt van je onderrug (de lendenwervels) naar de binnenkant van je dijbeen. Samen met de iliacus vormt hij de iliopsoas, de krachtigste heupbuiger van het lichaam. Wat de psoas uniek maakt, is zijn directe verbinding met: het autonome zenuwstelsel (met name de vecht-vlucht-bevriesreactie), het diafragma (je ademhalingsspier) en de bekkenbodem.

Hij helpt je met lopen, zitten, opstaan, eigenlijk bij alle kernbewegingen. Maar wat hem zo bijzonder maakt is zijn verbinding met het stressregulatie syteem. Bij alles wat je als onveilig of overweldigend ervaart, reageert je zenuwstelsel met een automatische reflex: vechten, vluchten, of als dat niet lukt bevriezen, lees hierover hier en hier meer.

En juist in die bevriezing kunnen klachten in de psoas spier zitten. Want als we niet konden reageren op een stressvolle of traumatische situatie (zoals in onze kindertijd), sluit het lichaam zich af en wordt spanning opgeslagen, letterlijk als kramp, in dus de psoas omdat deze spier maakt dat we niet kunnen bewegen. Ons bekken wordt in een freeze namelijk op slot gezet. Daarom is het niet alleen een spier van beweging, maar ook een spier van gevoelsherinnering, oerreacties en bescherming, ze noemen het wel eens mooi: de spier van de ziel.

Door deze spier te leren kennen en te ondersteunen, openen we deuren naar verwerking, ontspanning, verlichting en emotionele bevrijding.

Wat wordt er opgeslagen in de psoas?
Ik zie het als een soort “emotionele kelder”. Onverwerkte ervaringen zoals: angst of onveiligheid, verdriet dat nooit geuit kon worden, woede die we moesten inslikken, of juist langdurige overbelasting of hyperalertheid, kunnen allemaal letterlijk in het lichaam blijven hangen, diep in de psoas. De spier verkrampt, verkort, en blijft op de achtergrond gespannen. Dat is niet zomaar ongemak – dat is een signaal van een systeem dat nog niet tot rust heeft kunnen komen.

Wat merk je als je psoas gespannen is?
De klachten worden niet altijd meteen herkend maar vaak zijn het: lage rugpijn of een ‘onverklaarbare’ heuppijn, spanningen in het bekkengebied, oppervlakkige ademhaling of onrust in je borst, angstgevoelens zonder directe aanleiding, moeite met ontspannen ook al ben je fysiek moe.

En heel eerlijk als dat hele lijf gespannen voelt, is het voelen van spanning bij je bekkengebied niet iets wat je direct opmerkt. Wat wel vaak is, is dat mensen letterlijk zeggen minder gevoel te hebben in hun onderbenen. Zichzelf seksueel niet goed kunnen ontspannen, veiliger zijn in hun hoofd in plaats van in hun lijf. Dit zijn echt duidelijke tekenen dat iemand letterlijk meer mag gaan zakken in zijn bekken gebied. Ook het niet vaginaal kunnen bevallen het lijden aan vaginisme kunnen tekenen zijn.

Soms zegt een cliënt: “Ik weet dat ik moet ontspannen, maar mijn lichaam blijft gespannen.” Dat is een typisch psoas-signaal. In mijn begeleiding werk ik niet met het ’trainen’ van de psoas, maar met het leren luisteren naar je lichaam. Want deze spier laat zich niet forceren. Hij ontspant pas als jij je veilig voelt. En dat vraagt om zachtheid, vertraging en lichaamsbewustzijn.

De psoas is niet zomaar een spier. Het is een antenne voor jouw innerlijke veiligheid. Als hij gespannen is, dan vraagt hij niet om rekken of trainen, maar om veiligheid, zachtheid en vertraging.

Zoals Liz Koch het zo mooi zegt in haar: psoas de spier van de ziel: “De psoas is geen spier om te trainen, maar een boodschapper van je innerlijke wereld.” Wat dit inhoudt is dat alle emoties die je niet goed hebt doorvoelt, blijven in je systeem. De psoas heeft en is een emotioneel geheugen wat dingen vasthoud totdat jij besluit het los te laten. Wanneer je leert luisteren naar je lijf, geef je je psoas toestemming om los te laten. En dat is waar we nu blijkbaar zijn als jij dit leest.

Wat kun je doen?
De psoas laat zich niet forceren of trainen. Hij vraagt om iets anders: zachtheid, tijd en veiligheid.

Je kunt werken met:

• eenvoudige houdingen zoals de constructive rest position;
• zachte ademtechnieken naar het bekkengebied;
• shaking om spanning via het lichaam los te laten;
• reflectie en begeleiding bij aanraking, grenzen en lijfgevoel.

De psoas is geen spier die je bewust ‘aanstuurt’. Maar wel een spier die je kunt leren verstaan. En dát opent de weg naar loslaten, verzachten en helen.

Alles wat je ooit niet kon voelen, leeft door in je lichaam. De psoas is een spiegel van wat zich stil heeft gehouden, en nu misschien voorzichtig ruimte mag krijgen.

Herstel begint met aandacht. Met vertragen. Met luisteren naar wat je lijf vertelt.

In deze aanvullende blog deel ik praktische oefeningen die je thuis kunt doen om je psoas te verzachten.